Tác động của chính sách mới đối với hộ kinh doanh khi xóa bỏ thuế khoán
do KMC Consulting Company Limited
1. Bối cảnh điều chỉnh chính sách và mục tiêu cải cách
Ngày 06/10/2025, Bộ Tài chính ban hành Quyết định 3389/QĐ-BTC phê duyệt Đề án “Chuyển đổi mô hình và phương pháp quản lý thuế đối với hộ kinh doanh khi xóa bỏ thuế khoán”. Đây được xem là bước ngoặt trong quản lý thuế đối với khu vực hộ kinh doanh – nhóm chủ thể đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế nhưng lâu nay còn nhiều hạn chế về minh bạch tài chính và quản trị sổ sách.
Chính sách mới hướng đến các mục tiêu:
- Xóa bỏ hoàn toàn cơ chế thuế khoán vốn mang tính ấn định, thiếu phản ánh đúng thực tế kinh doanh.
- Chuyển sang mô hình tự khai – tự nộp, phù hợp thông lệ quốc tế.
- Đẩy mạnh chuyển đổi số, áp dụng hóa đơn điện tử, chứng từ số.
- Thiết lập môi trường cạnh tranh bình đẳng giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp.
- Giảm chi phí tuân thủ lâu dài và gia tăng mức độ tự nguyện tuân thủ thuế.
Theo lộ trình, từ 01/01/2026, tất cả hộ kinh doanh đang nộp thuế khoán sẽ phải chuyển sang mô hình kê khai theo hướng dẫn của Đề án.
2. Nhóm hộ kinh doanh chịu tác động chính: từ doanh thu 200 triệu đến 3 tỷ đồng/năm
Đây là nhóm hộ kinh doanh chiếm tỷ trọng lớn và chịu ảnh hưởng nhiều nhất khi bỏ thuế khoán.
2.1. Phương pháp tính thuế
Thuế GTGT (phương pháp trực tiếp trên doanh thu):
Thuế GTGT phải nộp = Doanh thu tính thuế × Tỷ lệ % GTGT
Thuế TNCN (tính theo tỷ lệ % trên doanh thu):
Thuế TNCN phải nộp = Doanh thu tính thuế × Tỷ lệ % TNCN
Doanh thu tính thuế bao gồm:
- Doanh thu đã bao gồm thuế;
- Tiền hàng, tiền dịch vụ;
- Các khoản thưởng, hỗ trợ doanh số, chiết khấu... mà hộ kinh doanh được hưởng.
2.2. Tỷ lệ thuế suất theo ngành nghề
Tỷ lệ thuế tính trên doanh thu (biểu thuế) được quy định chi tiết tại Phụ lục I ban hành kèm Thông tư 40/2021/TT-BTC và các tổng hợp mới nhất, các mức cơ bản hiện đang áp dụng như sau:
|
STT |
Danh mục ngành nghề |
Tỷ lệ % tính |
Tỷ lệ % tính |
|---|---|---|---|
|
1 |
Phân phối, cung cấp hàng hóa |
1% |
0,5% |
|
2 |
Dịch vụ, xây dựng không bao thầu nguyên vật liệu |
5% |
2-5% |
|
3 |
Sản xuất, vận tải, dịch vụ có gắn với |
3% |
1,5% |
|
4 |
Hoạt động kinh doanh khác |
2% |
1% |
Như vậy, thay vì ấn định thuế khoán, hộ kinh doanh phải ghi nhận doanh thu thực tế phát sinh và nộp thuế tương ứng, đồng nghĩa với việc kinh doanh minh bạch hơn và giảm nguy cơ áp sai thuế.
3. Nhóm hộ doanh thu trên 3 tỷ đồng/năm: gần như “doanh nghiệp thu nhỏ”
Đây là nhóm hộ kinh doanh có quy mô lớn, bắt buộc chuyển sang cơ chế tính thuế giống doanh nghiệp.
3.1. Thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ
Thuế GTGT phải nộp = Thuế GTGT đầu ra – Thuế GTGT đầu vào được khấu trừ
Yêu cầu kèm theo:
- Xuất hóa đơn GTGT đầy đủ.
- Thu thập, lưu trữ hóa đơn đầu vào hợp lệ.
- Tổ chức hệ thống kế toán bài bản và đầy đủ hơn.
3.2. Thuế TNCN tính trên thu nhập chịu thuế
Không còn tính theo tỷ lệ trên doanh thu.
Thu nhập tính thuế = Doanh thu – Chi phí được trừ
Thuế TNCN phải nộp = Thu nhập tính thuế × 17%
Điều này tạo ra sự bình đẳng giữa hộ có quy mô lớn và doanh nghiệp nhỏ, đồng thời yêu cầu hộ kinh doanh phải có hệ thống chứng từ chi phí hợp lệ.
4. Tác động của chính sách đến hộ kinh doanh
4.1. Tác động tích cực
- Tăng cường tính minh bạch trong hoạt động kinh doanh:
Tính thuế dựa trên doanh thu thực tế sẽ giúp giảm thiểu tình trạng ấn định thuế, hạn chế các hành vi tiêu cực trong quá trình quản lý thuế và tránh áp sai mức thuế dẫn đến số thuế phải nộp không đúng với thực tế.
- Thúc đẩy chuyển đổi số:
Việc bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử, kê khai và nộp thuế trực tuyến sẽ giảm trao đổi trực tiếp với cơ quan thuế, tiết kiệm thời gian và chi phí giao dịch, đồng thời từng bước chuẩn hoá cách thức quản lý tài chính của hộ kinh doanh.
- Nâng cao khả năng vay vốn:
Khi thực hiện ghi chép sổ sách, lưu trữ hóa đơn chứng từ đầy đủ => tính minh bạch về thu nhập được nâng cao, từ đó tạo điều kiện thuận lợi hơn khi tiếp cận các khoản vay ngân hàng hoặc các tổ chức tín dụng.
- Dễ dàng tham gia vào chuỗi cung ứng chính thức:
Việc phát hành đầy đủ hóa đơn chứng từ giúp hộ kinh doanh đáp ứng yêu cầu của các đối tác như siêu thị, sàn thương mại điện tử, chuỗi cung ứng… qua đó mở rộng cơ hội hợp tác và tăng sức cạnh tranh.
- Tạo nền tảng chuyển đổi lên mô hình doanh nghiệp:
Đối với các hộ kinh doanh có quy mô lớn, hệ thống hóa sổ sách và chuẩn hóa quy trình là tiền đề thuận lợi để chuyển đổi sang loại hình doanh nghiệp, khai thác tốt hơn ưu thế về quy mô, thị trường và pháp lý.
4.2. Thách thức đặt ra
- Yêu cầu ghi nhận doanh thu đầy đủ và đúng thực tế:
Phải thay đổi thói quen bán hàng không hóa đơn, thực hiện quản lý doanh thu minh bạch, điều này cần thời gian thích ứng và sự tuân thủ nghiêm túc.
- Gia tăng chi phí tuân thủ:
Việc áp dụng hóa đơn điện tử, mua phần mềm bán hàng, phần mềm kế toán, thiết bị lưu trữ dữ liệu… khiến chi phí vận hành của hộ có thể tăng lên, đặc biệt là nhóm hộ nhỏ lẻ.
- Nguy cơ sai sót trong kê khai và lập sổ sách:
Nhiều hộ kinh doanh chưa có kiến thức kế toán – thuế bài bản nên dễ gặp sai phạm trong kê khai, hạch toán chi phí hoặc lập chứng từ, dẫn đến bị xử phạt hoặc truy thu thuế.
- Áp lực về quản trị tài chính – kế toán:
Các hộ kinh doanh có doanh thu lớn phải xây dựng hệ thống quản trị tương tự doanh nghiệp, bao gồm theo dõi doanh thu, chi phí, phân bổ chứng từ, lưu trữ hóa đơn… điều này đòi hỏi năng lực quản lý cao hơn và sự đầu tư về nhân sự hoặc dịch vụ kế toán.
Nếu bạn cần thêm thông tin chi tiết hoặc dịch vụ tư vấn thuế liên quan, vui lòng liên hệ với chúng tôi để được tư vấn chuyên sâu.
Website: https://kmc.vn/
Hotline: +84 81 489 4789 hoặc +84 91 988 9331
Email: info@kmc.vn
